'Andere cultuur vraagt om aangepaste palliatieve zorg'

‘Andere cultuur vraagt om aangepaste palliatieve zorg' 

Moslimmensen hebben in de palliatieve fase vaak een ander idee bij goede zorg dan Nederlanders. Zo hoopt de familie vaak dat de stervende vlak voor het overlijden nog een belijdenis uitspreekt. Daarmee komt het paradijs dichterbij. Als vader of moeder morfine krijgt en slaapt, lukt dit niet. ‘In de palliatieve zorg is het goed de multiculturele tradities en gebruiken te kennen’, zegt imam en islamitisch geestelijk verzorger Mustafa Bulut.

Een vol glas thee bij een Turks gezin betekent dat je welkom bent. Die thee moet je dan wel aannemen, anders zeg je nee tegen de aangeboden gastvrijheid. Mustafa: ‘Nederlanders zijn gewend om hun gevoelens en emoties in woorden te uiten. Die zeggen: nee, ik hoef geen thee. Turkse mensen kunnen dit als respectloos beoordelen. Communiceren bestaat voor zeker 90 procent uit non-verbale communicatie. Daar ligt al de eerste uitdaging. Begrijpen we elkaar? Rond het sterfbed van mensen die oorspronkelijk niet uit Nederland komen, is het belangrijk hun gebruiken te kennen rond sterven en dood. Daarom is het goed dat in steden waar veel mensen met een migratieachtergrond wonen, steeds vaker islamitisch geestelijk verzorgers in ziekenhuizen werken.’

Bemiddelaar
Mustafa werkt in Amphia in Breda en het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch. Als islamitisch geestelijk verzorger spreekt hij de taal van de zorgprofessionals én van de mensen met een migratieachtergrond. Bovendien is hij imam. Moslimmensen hebben daarom respect voor hem en luisteren naar hem. Regelmatig treedt hij op als bemiddelaar tussen patiënten en hun familie en artsen en verpleging. Bijvoorbeeld als verpleegkundigen zich geïntimideerd voelen als er veertig familieleden om het bed van de stervende heen staan. ‘Als een moslimpatiënt sterft, komen vaak familieleden uit het hele land en daarbuiten naar het ziekenhuis,’ vertelt Mustafa. ’Het beste is om dit dan te bespreken met de contactpersoon van de familie.’

Contactpersoon
Deze contactpersoon heeft binnen de familie een speciale positie. De familie gaat ervan uit dat de contactpersoon alles doet om de stervende te beschermen. Als de indruk bestaat dat de contactpersoon dit niet goed doet, kunnen familieleden hem dit nog generaties lang verwijten. Mustafa: ‘De contactpersoon heeft te maken met een grote sociale druk. Het is goed dat artsen en verpleegkundigen zich dit realiseren. Nederland is een land van regels, bijvoorbeeld niet meer dan twee bezoekers rond het bed. Maar is er tussen de regels door ook ruimte om naar oplossingen te zoeken? Bijvoorbeeld naar een alternatieve ruimte, waar het bezoek geen overlast veroorzaakt?’

In handen van Allah
In de ogen van moslimmensen ligt alles in handen van Allah, niet in handen van de dokter. De dokter wordt niet altijd vertrouwd. Doet hij wel alles wat mogelijk is om vader of moeder te behandelen? Bedenk ook, zegt Mustafa, dat de familieband in deze gezinnen vaak erg hecht is. Loslaten is dan extra moeilijk en roept heftige emoties op.

Geloofsbeleving
Als Mustafa op bezoek komt bij een stervende, vraagt hij als eerste welke levensoriëntatie deze persoon heeft. Wat is de geloofsbeleving? Moslims geloven dat de dood een overgang is van deze wereld naar het hiernamaals. Boeddhisten of Taoïsten denken daar anders over. Als tweede peilt hij welke culturele aspecten meespelen. Drie dagen rouwen is bijvoorbeeld islamitisch gebruik, veertig dagen rouwen is cultureel. Een zieke moslimpatiënt bezoeken is islamitisch, veertig mensen om het bed van een stervende is cultureel. En ten derde bekijkt hij elke keer weer wat praktisch en passend is. Rustig aanschuiven en stil zijn of een gesprek beginnen?

Handvatten
Duidelijk is dat mensen met een migratieachtergrond in de palliatieve fase anders ‘in het leven staan’. Het is dan goed om een professional in huis te hebben die letterlijk en figuurlijk de taal spreekt van de patiënten en hun familie en hun gebruiken kent. Bijkomend voordeel is dat de zorgprofessionals op de afdeling in hun contacten met de islamitisch geestelijk verzorger steeds beter doorkrijgen hoe ze deze mensen in hun laatste levensfase de beste zorg kunnen geven. Mustafa: ‘Ik geef ze handvatten om met deze kwetsbare mensen om te gaan.’

Ben Tekstschrijver
www.bentekstschrijver.nl

Wilt u meer weten over dit onderwerp? Volg dan het congres Multiculturele ouderenzorg van Medilex op woensdag 20 juni. Mustafa Bulut is een van de sprekers. Nu voor een speciaal mei tarief van €245,-