09:00
Ontvangst met koffie, thee en uitreiking congresmap

9:30
Opening door de dagvoorzitter 
Marijke Tonino, Arts voor Verstandelijk Gehandicapten bij Advisium 's Heeren Loo en consulent palliatieve zorg IKNL

9:45
Het levenseinde bespreekbaar maken
Marijke Tonino, Arts voor Verstandelijk Gehandicapten bij Advisium 's Heeren Loo en consulent palliatieve zorg IKNL

• Hoe bereidt u mensen met een verstandelijke beperking voor op het levenseinde?
• Wat vertelt u over de ziekte en het stervensproces?
• Communiceren over het levenseinde op verschillende niveaus - ervaringen uit de praktijk

10:45
Ervaringsverhaal
 

11:00
Koffie- en theepauze

11:15
Verdiepingssessie ronde 1
U kunt een keuze maken uit één van de onderstaande verdiepingssessies:

13:15
Lunchpauze

14:00
Verdiepingssessie ronde 2
U kunt een keuze maken uit één van de onderstaande verdiepingssessies:

16:00
Einde programma

U volgt twee verdiepingssessies naar keuze:

A. Pijn in de palliatieve fase
Marijke Tonino, Arts voor Verstandelijk Gehandicapten bij Advisium 's Heeren Loo en consulent palliatieve zorg IKNL

Bij mensen met een verstandelijke beperking is het moeilijk om vast te stellen of iemand pijn heeft. Hierdoor wordt pijn vaak niet gesignaleerd en behandeld. Hoe stelt u vast of iemand pijn heeft? Welke hulpmiddelen kunt u hiervoor inzetten? En hoe kunt u pijn behandelen en het effect hiervan monitoren? Aan de hand van praktijkervaringen vanuit het hospice leert u tijdens deze verdiepingssessie pijn signaleren en behandelen.

B. Omgaan met ethische dilemma's 
Monica de Visser, senior jurist Bestuursondersteuning 's Heeren Loo en eigenaar Juridisch Adviesbureau Smaragd, gespecialiseerd in het gezondheidsrecht en ethiek.

Als begeleider wilt u goede zorg leveren aan uw cliënten in de laatste levensfase. Maar wat goede zorg is kan verschillen per situatie. Wanneer is het nog ethisch verantwoord om door te gaan met behandelen? Wat doet u bijvoorbeeld als uw cliënt niet op één lijn zit met familie over de behandeling? In deze interactieve verdiepingssessie gaat u aan de slag met casussen uit de praktijk. 
Heeft u zelf een casus die u wilt inbrengen? Stuur deze per mail naar a.marissen@medilex.nl.

C. Afscheid en rouw in de praktijk - UITVERKOCHT - 
Annemieke Kappert, geestelijk verzorger, ethicus en ritueelbegeleider Amerpoort

Voor mensen met een verstandelijke beperking is het belangrijk om betrokken te worden bij het afscheid nemen van een dierbare. Zij kunnen moeilijk abstract denken, waardoor het lastig is om te begrijpen wat de dood betekent. Welke ondersteuning hebben mensen met een verstandelijke beperking nodig bij het verwerken van verlies? Hoe kunnen symbolen en rituelen worden ingezet? En welke materialen kunt u inzetten voor rouwverwerking? Tijdens deze verdiepingssessie worden veel praktijkvoorbeelden gegeven en is er ruimte voor het uitwisselen van ervaringen.
Heeft u zelf een casus die u wilt inbrengen? Stuur deze per mail naar a.marissen@medilex.nl.
 

D. Rouwkubus - UITVERKOCHT -
Babette Pas, verliescounselor en trainer bij Amerpoort 

Praten over rouw en verlies is niet gemakkelijk. De Rouwkubus is een hulpmiddel om het gesprek over rouw en verlies aan te gaan. De kubus kan helpen om erachter te komen wat u zelf of iemand anders nodig heeft bij het verlies. Hoe laat u rouw gewoon zijn? Hoe maakt u bespreekbaar wat u nodig heeft? En hoe gaat u het gesprek over rouw aan? Na deze verdiepingssessie heeft u kennisgemaakt met het gebruik van de rouwkubus.
Heeft u zelf een casus die u wilt inbrengen? Stuur deze per mail naar a.marissen@medilex.nl.