“Het grootse misverstand over emotieregulatie is dat je het relatief snel kunt trainen.”

Dr. Laura Wante is klinisch psycholoog en promoveerde aan de Universiteit Gent op onderzoek naar depressie, emotieregulatie en cognitieve processen bij jonge adolescenten. Na haar doctoraat ontwikkelde ze samen met een team aan de universiteit een emotieregulatieprogramma voor kinderen en jongeren. Op dagelijkse basis werkt Laura als zelfstandig psycholoog met zowel individuen als groepen en geeft ze regelmatig workshops aan zorgverleners. Daarnaast is ze als docent verbonden aan de Universiteit Gent.

In dit blog vertelt Laura waarom het aanleren van emotieregulatievaardigheden bij kinderen en jongeren zo belangrijk is.

Aanleren van emotieregulatievaardigheden
“Emotieregulatie begint al vanaf de geboorte”, legt Laura uit. “In het begin zijn kinderen volledig afhankelijk van hun ouders of andere zorgfiguren om hun emoties te leren reguleren. Naarmate ze ouder worden – vooral rond de leeftijd van tien jaar – worden emoties intenser en komen ze ook vaker voor.” Jongeren proberen in deze fase steeds vaker zelfstandig met hun emoties om te gaan. Volgens Laura is dit dan ook hét moment om hen hierin te trainen.

Het aanleren van emotieregulatievaardigheden is bovendien niet alleen belangrijk voor de ontwikkeling, maar ook als preventie: “De adolescentie is een belangrijk scharnierpunt. Door jongeren te leren hoe ze met hun emoties kunnen omgaan, beschermen we hen tegen een brede range aan psychische problemen. Denk maar aan depressie of eetstoornissen, heel vaak is hier het onderliggende probleem dat jongeren moeite hebben om met emoties om te gaan.”

Hoe je problemen met emotieregulatie herkent
“Emotieregulatie is een hot topic”, zegt Laura. “Maar ik merk dat iedereen er iets anders onder verstaat. In de cursus van Medilex leg ik uit dat het gaat om een combinatie van verschillende vaardigheden: emoties kunnen benoemen, durven toegeven dat je ergens mee worstelt, anders leren denken, en oplossingen zoeken voor problemen waar je mee geconfronteerd wordt.”

Volgens Laura zijn de signalen die op problemen met emotieregulatie wijzen niet zo kant-en-klaar. “Sommige kinderen vinden het moeilijk om te zeggen wat ze voelen. Anderen hebben weinig emotioneel bewustzijn en gaan van nul naar honderd – zonder dat ze iets daartussen lijken te ervaren. Er zijn ook kinderen die erg afhankelijk zijn van anderen en telkens steun zoeken wanneer ze emoties voelen, omdat ze nog weinig strategieën hebben om zichzelf te redden.”

Misverstanden rondom emotieregulatie
“Voor mij is het grootste misverstand rondom emotieregulatie dat je het relatief snel kunt trainen”, vertelt Laura. “Vroeger hadden typische cognitieve gedragsprogramma’s vaak maar één of twee sessies over emotieregulatie. Vervolgens werd meteen ingezet op tools zoals het toepassen helpende gedachten.”

Volgens Laura is het belangrijk om niet te snel naar technieken te willen grijpen. “Voor mij zijn de eerste stappen om kinderen woorden te geven voor wat ze voelen, hen leren dat emoties er mogen zijn én bij het leven horen. Emotieregulatie start bij emotioneel bewustzijn en acceptatie. Pas daarna kun je verder bouwen.”

Ook het idee dat jonge adolescenten nog niet klaar zijn voor emotieregulatietraining klopt volgens haar niet. “Ik wil dit graag doorbreken. Ik zie in mijn praktijk dat kinderen van 10 jaar echt al de vaardigheden hebben om hiermee aan de slag te gaan. En het is belangrijk om hun zorgfiguren daarbij te betrekken – dat maakt het effectiever.”

Waarom emotieregulatietraining werkt
Wat emotieregulatietraining volgens Laura zo effectief maakt, is het sterke fundament. “Ons emotieregulatieprogramma is echt gebaseerd op de belangrijkste wetenschappelijke theorieën over emotieregulatie. Van daaruit hebben we de training opgebouwd.”

Een ander groot voordeel is de brede inzetbaarheid. “We trainen iets wat aan de basis ligt van veel verschillende problemen. Daardoor kun je met één training een hele groep jongeren bereiken, zonder dat je aparte groepjes hoeft te maken voor bijvoorbeeld depressieve klachten of eetstoornissen. Jongeren met verschillende problemen kun je nu samen trainen. Bovendien is de training toepasbaar bij zowel milde als ernstige klachten, en van de preventiefase tot aan de interventiefase. Je kan de training zelfs schoolbreed inzetten, ook bij kinderen die geen duidelijke klachten hebben, om hun veerkracht te versterken.”

Laura ziet in de praktijk hoe waardevol de training is. “Ik begeleid vaak kinderen die moeite hebben met hun gedrag. Ze zijn boos in de klas, hebben vaak ruzie thuis, en voelen zich onbegrepen. Tijdens de training merken ze dat ze niet de enige zijn. Het aan de slag gaan in een groepje maakt echt het verschil. Ze herkennen zichzelf in anderen en leren dat emoties voelen normaal is. Dat is voor veel kinderen een opluchting, zeker als ze al jaren botsen met hun omgeving en geen ruimte meer ervaren om erover te praten.”

Ze benadrukt dat door de training ouders ook anders naar hun kind gaan kijken. “Het helpt hen om voorbij het gedrag te kijken. Er ontstaat opnieuw ruimte voor contact en begrip.”

Cursus emotieregulatietraining bij kinderen en jongeren
Tijdens de cursus emotieregulatietraining bij kinderen en jongeren leer je de basisprincipes van emotieregulatie en krijg je praktische handvatten.

Laura: “Het programma dat is ontwikkeld door de Universiteit Gent, waarop deze cursus is gebaseerd, richt zich op jongeren tussen de 10 en 16 jaar. De eerste dag nemen we echt de tijd voor de theorie en diagnostiek. Er is veel ruimte om ervaringen uit te wisselen en plannen te maken hoe je bepaalde cases gaat aanpakken. Op de tweede dag ervaar je met behulp van rollenspellen hoe je emotieregulatievaardigheden kunt trainen. Na afloop merk ik dat deelnemers zich comfortabel voelen om zelf met emotieregulatietraining aan de slag te gaan. Ze hebben veel meer tools én meer vertrouwen.” Schrijf je hier in voor de volgende editie.
Meer weten over dit onderwerp? Lees hier het blog waarin dr. Marie-Lotte van Beveren ingaat op Emotieregulatietraining voor Kinderen en Adolescenten (EuREKA).