Thijs Landman is huisarts in opleiding en medeoprichter van het platform Medicus Online. Met zijn missie om (evidence based) kennis over leefstijlgeneeskunde toegankelijker te maken, wil hij zorgverleners inspireren om leefstijl een vaste plek te geven in de spreekkamer. Thijs promoveerde op onderzoek naar het effect van beweging op de gezondheid van de bloedvaten in de hersenen. Daarnaast werkte hij als arts op de Intensive Care, spoedeisende hulp en bij de interne geneeskunde.

In dit interview deelt Thijs waarom leefstijlgesprekken thuishoren in de spreekkamer, wat zorgverleners daarin kunnen betekenen én hoe je die gesprekken op een laagdrempelige en effectieve manier voert.

Het belang van leefstijlgesprekken met patiënten
“Leefstijl is om verschillende redenen een belangrijk thema in de spreekkamer”, legt Thijs uit. “Je kunt er ontzettend veel mee bereiken. Natuurlijk los je niet alles op met alleen leefstijl, maar in combinatie met behandeling en medicatie is er echt veel winst te behalen. Het is duurzaam, goedkoop en je geeft mensen meer regie over hun eigen gezondheid. Zeker nu de zorg steeds meer onder druk komt te staan, is dat essentieel. We willen mensen zo gezond mogelijk oud laten worden, het liefst zonder chronische ziektes, en juist daar speelt preventie een enorme rol in. Als zorgverlener kun je daar echt het verschil maken.”

Tijd als grootste uitdaging bij leeftstijlgesprek
Toch blijkt het in de praktijk niet altijd eenvoudig om leefstijl aan te kaarten, merkt Thijs op. “De grootste uitdaging is tijd. Een standaardconsult bij de huisarts duurt een kwartier, en in die tijd is het lastig om een volledig leefstijlgesprek te voeren, zeker als iemand daar niet specifiek voor komt. Denk aan een patiënt met knieklachten, waarbij overgewicht of te weinig beweging mogelijk een rol meespeelt. Je wilt dan én de knie behandelen én leefstijl bespreekbaar maken. Dat vraagt eigenlijk om een dubbel consult.”

Volgens Thijs kunnen de meeste huisartsen goed leefstijlgesprekken voeren, maar vraagt het wel iets van de manier waarop je je praktijk organiseert. “Het gaat er vooral om hoe je er tijd voor maakt en hoe je het als een soort automatisme in je praktijk implementeert. Het kan wel, maar je moet je er écht voor inzetten.”

Misverstand over motivatie bij leefstijlverandering
Volgens Thijs bestaan er een aantal misverstanden over leefstijlverandering bij patiënten. “Ik hoor regelmatig van collega’s in het vak: ik doe mijn best, maar patiënten luisteren niet of ze doen niets met mijn advies. Als je het zo benadert, dan zeg je eigenlijk dat wij als zorgverleners de patiënt wat moeten opleggen.”

Thijs pleit voor zoeken naar haalbare, kleine stappen die aansluiten bij de motivatie van de patiënt, in plaats van gelijk alles te willen veranderen. “Misschien wil iemand die rookt nog niet stoppen, maar wél meer bewegen. Als dat eenmaal goed gaat, ontstaat er soms vanzelf ruimte voor een volgende stap. Bijvoorbeeld: als ik me fitter voel door te bewegen, wil ik misschien ook stoppen met roken. En als ik stop met roken, gaat het bewegen ook makkelijker. Het gaat om het begeleiden van dat proces, niet om alles in één keer te willen veranderen bij de patiënt. Een deel van de patiënten beweegt misschien niet met je mee, maar als je al bij een aantal mensen duurzame gedragsverandering in gang weet te zetten, heb je al ontzettend veel gewonnen.”

Hoe begin je een leefstijlgesprek?
“We gaan er vaak van uit dat mensen weten wat gezond is en wat niet, maar dat blijkt in de praktijk tegen te vallen. Dat onderschatten we als zorgverleners echt. Een eerste stap is dus kennis en bewustwording bij de patiënt. Daarna onderzoek je waar de motivatie van de patiënt ligt. Dat is voor iedereen anders.”

In de begeleiding ziet Thijs een belangrijke rol voor motiverende en oplossingsgerichte gespreksvoering. “In de cursus bij Medilex bespreken we praktische handvatten die je daarbij kunnen helpen. Het gaat er vooral om wat bij jóu past als zorgverlener. Wat werkt wel, wat werkt niet? Je hoeft het niet allemaal precies hetzelfde te doen.”

Belangrijk is ook om je rol als arts goed te blijven zien. “Je bent geen leefstijlcoach. Je kunt niet met de patiënt elke week een leefstijlgesprek voeren, daar is simpelweg geen tijd voor. Maar je kunt wél het eerste gesprek voeren: waar ligt de motivatie? Soms kan een patiënt daar zelf mee aan de slag, afhankelijk van hoe autonoom hij is. En als er extra of langdurige begeleiding nodig is, weet dan wie je in de regio kunt inschakelen. Denk aan een POH, fysiotherapeut, ergotherapeut of diëtist.”

Thijs publiceert samen met andere artsen diverse artikelen over leefstijl op het platform Medicus Online. “Deze informatie kun je gebruiken tijdens het spreekuur om patiënten voor te lichten of mee te geven zodat ze een en ander thuis kunnen nalezen.” Meer praktische tips zijn te vinden in het artikel Leefstijl in de spreekkamer en Tien tips voor een gezondere leefstijl.

“Ik hoop uiteindelijk dat leefstijl een vanzelfsprekend onderdeel wordt van het gesprek in de spreekkamer, en dat het ook beter wordt opgenomen in medische richtlijnen – niet als een losse optie, maar met duidelijke adviezen en praktische tips die zorgverleners écht kunnen inzetten”, aldus Thijs.

Cursus Leefstijl in de spreekkamer
Tijdens de eendaagse cursus Leefstijl in de spreekkamer neemt Thijs Landman je mee in in wetenschappelijke inzichten, voorbeelden uit de praktijk en handige tools. Zo leer jij hoe je leefstijl op een praktische en haalbare manier kunt bespreken met patiënten.

Schrijf je hier in voor de cursus.